حمل‌ونقل جاده‌ای فرآورده‌های نفتی از جمله فعالیت‌های حساس و پرخطر در صنعت انرژی است. رانندگان نفتکش در خط مقدم این مأموریت قرار دارند و نقش آنان نه تنها در انتقال ایمن سوخت بلکه در تضمین سلامت عمومی، امنیت جاده‌ای و پایداری اقتصادی کشور حیاتی است. از این‌رو، توجه به سلامت جسمی رانندگان نفتکش یک ضرورت مدیریتی و راهبردی است، نه یک انتخاب.
اهمیت سلامت جسمی و روانی رانندگان نفتکش
رانندگان نفتکش با شرایط کاری سخت، مسافت‌های طولانی، ساعات کاری نامنظم، فشارهای روانی و خطرات بالقوه جاده‌ای روبه‌رو هستند. هرگونه ضعف جسمی یا اختلال روانی می‌تواند پیامدهای جدی برای ایمنی حمل‌ونقل سوخت داشته باشد. تحقیقات بین‌المللی نشان می‌دهد که سلامت جسمی رانندگان نفتکش ، ارتباط مستقیمی با کاهش حوادث و ارتقای بهره‌وری سازمانی دارد.
چالش‌های جسمی رانندگان نفتکش
ساعات طولانی رانندگی: منجر به خستگی مفرط، کاهش تمرکز و افزایش احتمال تصادف می‌شود.
کم‌تحرکی: نشستن طولانی مدت موجب مشکلات اسکلتی-عضلانی و بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌شود.
تغذیه نامناسب: دسترسی محدود به غذای سالم در جاده، سلامت جسمی رانندگان را به خطر می‌اندازد.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: تماس مستقیم یا غیرمستقیم با بخارات سوخت می‌تواند اثرات منفی بر سیستم تنفسی و ایمنی بدن داشته باشد.
چالش‌های روانی رانندگان نفتکش
فشارهای روحی و استرس‌های شغلی: مسئولیت حمل مواد پرخطر باعث افزایش سطح اضطراب می‌شود.
تنهایی و انزوای اجتماعی: دوری طولانی از خانواده بر سلامت روان تأثیر منفی می‌گذارد.
اختلالات خواب: تغییر در الگوی خواب به دلیل مأموریت‌های طولانی‌مدت موجب خستگی روانی می‌شود.
احتمال فرسودگی شغلی (Burnout): تکرار مسیرها و یکنواختی کار می‌تواند منجر به کاهش انگیزه و رضایت شغلی گردد.
راهکارهای مدیریتی و بین‌المللی
برای مدیریت این چالش‌ها، راهکارهای زیر در بسیاری از کشورها و سازمان‌های حمل‌ونقل به کار گرفته شده است:
مدیریت ساعات کار و استراحت رانندگان بر اساس استانداردهای بین‌المللی مانند FMCSA (آمریکا) و ADR (اروپا).
پایش سلامت جسمی و روانی رانندگان به صورت دوره‌ای.
برنامه‌های تغذیه و ورزش سازمانی برای ارتقای سبک زندگی سالم.
آموزش مهارت‌های روان‌شناختی و مدیریت استرس.
ایجاد سیستم‌های انگیزشی و رفاهی برای افزایش رضایت شغلی.
استفاده از فناوری‌های هوشمند برای نظارت بر رفتار رانندگی و کاهش خطاهای انسانی.
نقش و تعهد شرکت نفتکشداران هرمزگان
شرکت نفتکشداران هرمزگان با درک اهمیت سرمایه انسانی، سلامت رانندگان را به عنوان یکی از ارکان اصلی ایمنی و پایداری عملیات خود قرار داده است. این شرکت با اتخاذ رویکردهای نوین مدیریتی، از جمله:
برگزاری دوره‌های آموزشی سلامت جسمی و روانی برای رانندگان،
پایش منظم وضعیت سلامت شغلی،
ایجاد امکانات رفاهی و حمایتی برای خانواده‌های رانندگان،
و سرمایه‌گذاری در توسعه فناوری‌های هوشمند در ناوگان
تلاش دارد تا الگویی پیشرو در حوزه حمل‌ونقل ایمن و پایدار فرآورده‌های نفتی در ایران باشد.
جمع‌بندی
سلامت جسمی و روانی رانندگان نفتکش نه تنها یک موضوع فردی بلکه یک مسئله ملی و سازمانی است. بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری در حوزه ایمنی جاده‌ای، محیط‌زیست و اقتصاد ملی داشته باشد. شرکت نفتکشداران هرمزگان با تأکید بر مدیریت علمی و انسانی، رویکردی جامع برای ارتقای سلامت رانندگان اتخاذ کرده است تا در کنار تأمین ایمنی حمل‌ونقل، مسئولیت اجتماعی خود را نیز به‌نحو شایسته ایفا نماید.
کلمات کلیدی
سلامت جسمی رانندگان نفتکش، سلامت روانی رانندگان نفتکش، ایمنی حمل‌ونقل سوخت، چالش‌های رانندگان نفتکش، راهکارهای مدیریتی در حمل‌ونقل سوخت، شرکت نفتکشداران هرمزگان
منابع
1.European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road (ADR), UNECE, 2023.
2.Federal Motor Carrier Safety Administration (FMCSA), Driver Health and Wellness Programs, 2022.
3.World Health Organization (WHO), “Occupational health and safety of transport workers,” 2021.
4.International Labour Organization (ILO), Guidelines on Work-Related Stress, 2020.
5.پژوهش‌های داخلی در حوزه ایمنی و سلامت شغلی رانندگان حمل‌ونقل جاده‌ای سوخت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ایران.
